ประเภทของสเตนเลส (Types Of Stainless)

ประเภทของสเตนเลส (Types Of Stainless)

โดยทั่วไปแล้วมีน้อยคนที่ทราบว่าสเตนเลสมีกี่ประเภท และมักจะเข้าใจผิดเสมอว่าสเตนเลส (Stainless) แท้ต้องแม่เหล็กดูดไม่ติด อย่างไรก็ตามการที่แม่เหล็กจะดูดติดหรือไม่ติดนั้น แท้ที่จริงแล้วขึ้นอยู่กับประเภทของสเตนเลสนั้นเอง

โดยส่วนใหญ่สเตนเลสที่เห็นตามท้องตลาดนั้นแบ่งออกเป็นกลุ่มพื้นฐาน ได้ 5 กลุ่มด้วยกัน คือ ดูเพล็กซ์, ออสเทนนิติค, เฟอริติค, มาร์เทนซิติค และ กลุ่มเพิ่มความแข็งโดยวิธีการตกผลึก

1. กลุ่มแรกคือ ออสเทนนิติค (Austenitic) หรือเรียกอีกอย่าง ว่าสเตนเลสตระกูล 300 เป็นเกรด A ที่มีการใช้งานแพร่หลายมากที่สุด ประมาณ 70% ไมีมีคุณสมบัติที่แม่เหล็กสามารถดูดติด (non magnetic) มีส่วนผสมของโครเมียม (Cr) ประมาณ 16% คาร์บอน (C) อย่างมากที่สุด 0.15% มีส่วนผสมของธาตุนิกเกิล (Ni) ประมาณ 8% เพื่อปรับปรุงคุณสมบัติในการทำการประกอบ (Fabrication) และเพิ่มความต้านทานการกัดกร่อน เกรดของกลุ่มนี้และเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย เรียกว่า 18/10 คือมีส่วนผสมของโครเมียม (Cr) 18% และนิกเกิล (Ni) 10%

2. กลุ่มที่สอง คือ เฟอริติค (Ferritic) ในกลุ่มนี้แม่เหล็กสามารถดูดติด(magnetic) โดยมีธาตุคาร์บอน (C) ผสมอยู่ในปริมาณที่ต่ำ และมีโครเมียม (Cr) เป็นธาตุผสมหลักที่สำคัญประมาณ 10.5%-27% และมีนิกเกิ้ล (Ni) เป็นส่วนผสมอยู่น้อยมากหรือไม่มีเลย

3. กลุ่มที่สาม เรียกว่า มาร์เทนซิติค (Martensitic) แม่เหล็กดูดติด (magnetic) โดยมีส่วนผสมของโครเมียม (Cr) ประมาณ 12-14% และมีธาตุคาร์บอน (C)ผสมอยู่ปานกลาง และมีโมลิบดีนัม (Mo) เป็นส่วนผสมอยู่ประมาณ 0.2-1% แต่ มาร์เทนซิติค (Martensitic) ไม่มีนิกเกิลผสมอยู่ สเตนเลส (Stainless)ตระกูลนี้สามารถปรับความแข็งได้โดยการให้ความร้อน แล้วทำให้เย็นตัวอย่างรวดเร็ว (Quenching) และอบคืนตัว (Tempering) สามารถลดความแข็งได้ คล้ายกับเหล็กกล้าคาร์บอน และพบการใช้งานที่สำคัญในการผลิตอุตสาหกรรมเครื่องบิน, เครื่องตัด, และงานวิศวกรรมทั่วไป

4. กลุ่มนี้เป็นการเพิ่มความแข็ง โดยการตกผลึก (Precipitation hardening) เกรดที่เป็นที่รู้จักในตระกูลนี้ คือ 17-4H มีส่วนผสมของโครเมียม (Cr) )ระมาณ 17% และนิกเกิล (Ni) ประมาณ 4% สามารถเพิ่มความแข็งแรงได้โดยกลไกการการตกผลึก (Precipitation hardening mechanism) ด้วนเทคนิคดังกล่าว สามารถเพิ่มความแข็งแรงสูงมาก โดยมีค่าความเค้นพิสูจน์ (Proof stress) อยู่ระหว่าง 1,000 ถึง 1,500 เมกาปาสคาล (MPa) ขึ้นอยู่กับชนิดและกรรมวิธีการปรับปรุงคุณสมบัติด้วยความร้อน (Heat treatment)

5. กลุ่มดูเพล็กซ์ (Duplex) มีโครงสร้างผสมผสานระหว่าง โครงสร้างเฟอริติค (Ferritic) และออสเทนนิติค (Austenitic) มีโครเมียม (Cr) เป็นธาตุผสมอยู่ระหว่าง 19-28% และโมลิบดินัม (Mo) สูงกว่า 5% และมีนิกเกิล (Ni) น้อยกว่าตระกูลออสเทนนิติค (Austenitic) พบว่ามีการใช้งานมากโดยเฉพาะอย่างยิ่งในบรรยากาศแวดล้อมของคลอไรด์ (Chloride) หรือในสภาวะที่เป็นกรด