เครื่องมือผ่าตัดพื้นฐาน

(Basic Surgical Instruments)

เป็นเครื่องมือทั่วๆไปสำหรับการผ่าตัดมีหลายชนิด ซึ่งสามารถแบ่งออกตามหน้าที่การใช้งานออกเป็น 5 กลุ่ม คือ

• เครื่องมือใช้ตัดหรือเลาะ (cutting or dissecting)
• เครื่องมือใช้หนีบเพื่อห้ามเลือด (clamping or occluding)
• เครื่องมือใช้จับหรือยึดถือ (grasping or holding)
• เครื่องมือใช้ถ่างแผล (retractors)
• เครื่องมือใช้ร่วมในการผ่าตัด (accessory)

1. ชนิดมีคม (sharp dissectors)

1.1 มีด (knife หรือ scalpel) ใช้ในการตัดเนื้อเยื่อและอวัยวะต่างๆ  ปัจจุบันมักใช้มีดชนิดถอดเปลี่ยนใบมีด (detachable scalpel) ประกอบด้วย 2 ส่วนคือ ด้ามมีด (scalpel handle) และใบมีด (scalpel blade) มีขนาดเล็กใช้ในการผ่าตัดเล็กยาวประมาร 5 นิ้วเป็นด้ามมีดเบอร์ 3 และขนาดธรรมดาใช้ด้ามมีดเบอร์4 มีความยาว 5 นิ้ว

1.2 กรรไกร (scissors) ใช้เลาะแยกและตัดเนื้อเยื่อ มีหลายชนิดตั้งแต่ 7-30 ซ.ม. ขึ้นอยู่กับความลึกของบริเวณที่จะผ่าตัด มีทั้งรูปร่างปลายตรงปลายโค้ง มุมปลายแหลม ปลายมน เพื่อให้เหมาะสมกับเนื้อเยื่อหรือวัสดุที่ต้องการตัด ที่นิยมใช้ได้แก่

• กรรไกรเมโย (mayo scissors) มีทั้งชนิดปลายตรงและปลายโค้ง รูปร่างค่อนข้างใหญ่และหนา มีความยาวประมาณ 16-187 ซ.ม.ใช้ตัดเนื้อเยื่อหนา เช่น พังผืด
• กรรไกรเม็ทเซ็นบอม (metzenbuam scissors) กรรไกรชนิดนี้เรียวเบา เหมาะแก่การตัดเลาะเนื้อเยื่อทั่วไป
• กรรไกรตัดไหม (suture scissors, blunt pointed scissors) ใช้สำหรับตัดเส้นวัสดุที่ใช้เย็บแผล มักใช้ชนิดปลายมนเพื่อป้องกันการเกิดอันตรายแก่อวัยวะข้างเคียง

2. ชนิดไม่มีคม (blunt dissectors) ใช้เลาะบริเวณที่มีหลอดเลือด หรือเส้นประสาททอดผ่าน เพื่อป้องกันอันตรายที่จะเกิดกับ หลอดเลือดและเส้นประสาทเหล่านั้น เช่น tissue dissecto

เครื่องมือใช้หนีบเพื่อห้ามเลือด (clamping or occluding) เป็นเครื่องมือที่ใช้ป้องกันการเสียเลือด โดยจับปลายหลอดเลือดเพื่อห้ามเลือด ได้แก่ คีมหลอดเลือดแดง (arterial forceps) หรือ คีมห้ามเลือด (hemostatic forceps) อาจเรียกสั้นๆว่า “hemostat”, “stat” หรือ “clamps” มีหลายลักษณะดังนี้

1. ชนิดตรงและชนิดโค้ง

• ชนิดตรง (straight arterial forceps) ใช้จับหลอดเลือดบริเวณตื้นๆ  และอาจใช้ในการจับวัสดุผูกเย็บในการดึงรั้ง
• ชนิดโค้ง (curved arterial forceps) ใช้ในการจับปลายหลอดเลือดโดยเฉพาะในการผ่าตัดบริเวณลึกๆ

2. ชนิดมีเขี้ยวและไม่มีเขี้ยว คีมหลอดเลือดมักนิยมใช้แบบไม่มีเขี้ยว เพื่อป้องกันการฉีกขาด มักใช้แบบมีเขี้ยวเมื่อต้องการจับหลอดเลือดขนาดใหญ่ หนา เช่น กล้ามเนื้อ

3. ขนาด

• ขนาดเล็ก ประมาณ 12.5 ซ.ม. เรียกว่า halstesed mosquito hemostat มักใช้ในการผ่าตัดเล็ก ในเด็ก ผ่าตัดตกแต่งหรือเส้นประสาท
• ขนาดกลาง นิยมมากที่สุดยาวประมาณ 14 ซ.ม.
• ขนาดใหญ่ ใช้จับหลอดเลือดที่อยู่ลึกๆ เช่น ในช่องท้อง ช่องอกยาวประมาณ 17-18 ซ.ม. ที่นิยมใช้ ได้แก่ tonsil clamps

1.1 ปากคีบ (thumb forceps หรือ dressing forceps) ใช้หยิบจับเนื้อเยื่อ ที่ต้องอาศัยกำลังของหัวแม่มือ นิ้วชี้และนิ้วกลาง กดให้ปลายคีบชิดกัน มี 2 ชนิดคือมีเขี้ยวและไม่มีเขี้ยว

• ชนิดมีเขี้ยว (tooth tissue forceps) ใช้จับเนื้อเยื่อที่หนาและลื่น เขี้ยวจะช่วยให้เนื้อเยื่อไม่ลื่นและหลุดง่าย ใช้กับผิวหนังหรือ กล้ามเนื้อที่หนาเป็นมัดๆ
• ชนิดไม่มีเขี้ยว (non-tooth tissue forceps) ใช้จับอวัยวะที่บอบบาง เช่น อวัยวะภายใน กระเพาะอาหาร หลอดเลือด เส้นประสาท

1.2 คีมจับเนื้อเยื่อ ที่สามารถยึดเนื้อเยื่อไว้ด้วยตนเอง ที่นิยมใช้ได้แก่ allis tissue forceps ปลายโค้งเข้าหากันเล็กน้อย ปลายมีรอยหยักเล็กๆ, babcock tissue forceps ปลายเรียบไม่มีฟัน อวัยวะชอกช้ำน้อย นิยมใช้จับอวัยวะเช่น กระเพาะอาหาร ลำไส้ ถุงน้ำดี ท่อไต ฯลฯ

2. ใช้จับหรือยึดวัสดุอื่น ได้แก่

2.1 คีมจับผ้า (towel clip) ใช้จับผ้าคลุมผ่าตัด นอกจากนี้ยังใช้จับดึงกระดูกที่ไม่ใหญ่หรือแข็งแรงจนเกินไป

2.2 คีมจับผ้าก๊อซ (sponge holding forceps) ปลายมีวงรี มีฟันหยาบเพื่อใช้ทายาฆ่าเชื้อ หรือซับเลือด

2.3 คีมจับเข็ม (needle forceps) มีหลายชนิด หลายขนาด เพื่อให้สามารถจับเข็มได้มั่นคง

Thanks For:urnurse.net